O mediacji
Skuteczna metoda rozwiązywania sporów
Konflikty są nieodłącznym elementem naszego życia i towarzyszą nam w pracy, rodzinie czy biznesie.
Dużą część sporów możemy rozwiązać jednak bez konieczności występowania na niepewną, stresującą i kosztowną drogę sądową. Mediacja stanowi alternatywę dla sądu i stwarza możliwość zakończenia konfliktowej sytuacji poza nim. Jest nowoczesnym i efektywnym procesem uwolnienia się od sporu poprzez dobrowolne i poufne porozumiewanie się stron, w obecności bezstronnej i neutralnej osoby trzeciej – mediatora. Mediacja jest możliwa we wszystkich sprawach, w których jest prawnie dopuszczalne zawarcie ugody – cywilnych, gospodarczych, rodzinnych, pracowniczych, czy nawet karnych.
Specyfika postępowań sądowych nie sprzyja prowadzeniu dialogu, czy zgłębianiu się w przyczynę i istotę konfliktu. Mediacja to umożliwia. Polega na ułatwieniu komunikacji pomiędzy skonfliktowanymi stronami, tak aby doprowadzić do rozmowy, której rezultatem może być porozumienie. Dzięki mediacji strony mogą poczynić ustalenia, które będą korzystne i satysfakcjonujące dla wszystkich uczestników sporu, w myśl zasady win-win. Zadaniem mediatora jest stworzenie sprzyjającej rozmowie atmosfery, opartej na poufności i jasnych zasadach, jednocześnie bez narzucania formalizmu.
Mediator podczas spotkań wspiera proces komunikacji, niweluje powstałe napięcia i stosuje techniki ułatwiające osiągnięcie kompromisu, w wyniku czego może zostać zawarta uwzględniająca interesy wszystkich skonfliktowanych stron ugoda. Zatwierdzona przez sąd ugoda, zawarta przed mediatorem, ma moc ugody sądowej, a w niektórych sytuacjach stanowi tytuł wykonawczy i uprawnia do wszczęcia postępowania egzekucyjnego.
Mediacja może zostać prowadzona zarówno w trakcie postępowania sądowego na podstawie postanowienia sądu (mediacja sądowa), jak również na podstawie umowy zawartej z mediatorem (mediacja umowna), przed zainicjowaniem postępowania sądowego, bądź w toku postępowania.
Chcesz dowiedzieć się więcej o mediacji? Skontaktuj się ze mną, z chęcią przybliżę Tobie tą metodę rozwiązywania sporów.
Plik do pobrania:
Specjalizacje Mediatora
Jesteś zainteresowany wszczęciem mediacji?
Ściągnij i wyślij wniosek o mediację już teraz.
Przebieg mediacji
Bez względu na to, czy podstawą prowadzenia mediacji jest umowa o mediację zawarta pomiędzy mediatorem i stronami (mediacja umowna), czy postanowienie sądu o skierowaniu sprawy do mediacji w toku postępowania sądowego (mediacja sądowa), jej przebieg jest taki sam. Pewne odmienności mogą wynikać m.in. z warsztatu pracy mediatora oraz z indywidualnych okoliczności danej mediacji jak charakter sporu, oczekiwania uczestników (np. bezpośrednie spotkania z udziałem mediatorem, prowadzenie mediacji w sposób pośredni, bez spotkań stron, czy mediacja on-line).
Jak przebiega mediacja?
1. Wniosek o mediację
Mediację możemy rozpocząć na każdym etapie sporu: przedsądowym i sądowym. Kiedy decydujemy się na mediację umowną, sami wybieramy osobę mediatora, a następnie składamy do niego wniosek o wszczęcie mediacji, wskazując m.in. strony konfliktu, dane umożliwiające skontaktowanie się z nimi, przedmiot sporu. W większości ośrodków zajmujących się mediacją, można uzyskać gotowy do wypełnienia formularz takiego wniosku. Strony sporu mogą podjąć wspólną decyzję o mediacji, a następnie złożyć wybranemu przez siebie mediatorowi wniosek o jej przeprowadzenie. Jeżeli jedna ze stron chciałaby zaprosić do mediacji drugą stronę i nie wie jak to zrobić, to najlepiej jeżeli zwróci się o pomoc do wykwalifikowanego mediatora, a wtedy to już mediator wyśle zaproszenie do mediacji do drugiej strony. Część mediatorów ma własne strony www, mediatorów można także wyszukać na listach mediatorów sądowych, które są dostępne na stronie internetowej każdego sądu okręgowego.Po rozpoczęciu sprawy w sądzie, czy w toku postępowania przygotowawczego również można podjąć próbę polubownego rozwiązania sporu. Możliwe jest to poprzez wszczęcie mediacji umownej (postępuj jak wyżej), można również wyrazić taką chęć wnioskując o skierowanie sprawy do mediacji przez organ prowadzący dane postępowanie (sąd, prokurator). Zostanie wtedy wydane odpowiednie postanowienie o skierowaniu sprawy do wskazanego przez strony mediatora. W przypadku braku wskazania mediatora przez wnioskującego, osobę mediatora wybierze organ prowadzący dane postępowanie. Mediację prowadzi się, jeśli zgodę na mediację wyrażą wszyscy uczestnicy danego konfliktu, w przypadku braku zgody jednej ze stron mediacji nie prowadzi się.
2. Spotkania indywidualne z mediatorem
Mediator po otrzymaniu postanowienia o skierowaniu sprawy do mediacji lub wniosku o przeprowadzenie mediacji od strony, czy wszystkich stron nawiązuje kontakt z każdym uczestnikiem sporu i ich pełnomocnikiem, jeśli jest ustanowiony, w celu odebrania od wszystkich zgody na mediację i umówienia terminu indywidualnego spotkania informacyjnego. Takie spotkanie ma na celu podjęcie wstępnych rozmów mediatora z wszystkimi stronami sporu, w wyniku których mediator poznaje dane o konflikcie, punkt widzenia stron oraz oczekiwania co do sposobu rozwiązania sprawy. Zgodnie z zasadą poufności mediacji informacje pozyskane od jednej ze stron nie są i nie mogą być bez jej wyraźnej zgody przekazywane drugiej stronie. Spotkania indywidualne mogą się odbywać z inicjatywy mediatora, czy też uczestników mediacji, zarówno na wczesnym etapie postępowania mediacyjnego, jak również w jego późniejszym etapie, np. w przypadku impasu w rozmowach, czy potrzeby przeanalizowania propozycji jednej strony wobec drugiej.
3. Pierwsze wspólne posiedzenie i kolejne wspólne posiedzenia mediacyjne
Pierwsze wspólne posiedzenie uczestników mediacji z mediatorem ma miejsce po spotkaniach indywidualnych, jeżeli miały miejsce w początkowym etapie postępowania mediacyjnego. Jeżeli nie było takich spotkań zostaje jego termin zostaje ustalony po odebraniu przez mediatora postanowienia z sądu, czy wniosku o wszczęcie mediacji i po wyrażeniu zgody na mediację przez wszystkich jej uczestników. W tym celu mediator kontaktuje się z każdą ze stron.Mediator, podczas pierwszego wspólnego spotkania, przedstawia zasady oraz najważniejsze zalety mediacji, a także informuje o równym prawie każdej ze stron do indywidualnego spotkania z mediatorem. Następnie rozpoczyna się rozmowa, podczas której strony przy wsparciu mediatora poznają swoje interesy, potrzeby, obawy, a także poszukują satysfakcjonującego i akceptowalnego wyjaśnienia sporu. Mediator motywuje strony do dyskusji i poszukiwania niesztampowych rozwiązań, które mogą stać się podłożem do wypracowania kompromisu, najpełniej zaspokajającego interesy i oczekiwania każdej ze stron, a w rezultacie do zawarcia ugody.
4. Podpisanie ugody
Z przebiegu mediacji mediator sporządza protokół, wskazując w nim jedynie miejsce i czas prowadzenia mediacji, dane uczestników oraz końcowy wynik mediacji. W protokole, dając wyraz zasadzie poufności mediacji nie są zamieszczane stanowiska oraz propozycje stron. Uwieńczeniem spotkań wspólnych, w przypadku wypracowania przez strony rozwiązania sporu, jest natomiast spisanie ugody, a następne podpisanie ugody przez wszystkich uczestników sporu. Jeżeli strony zawarły ugodę przed mediatorem, zamieszcza się ją w protokole albo załącza się do niego. Mediator informuje strony, że przez podpisanie ugody strony wyrażają zgodę na wystąpienie do sądu z wnioskiem o jej zatwierdzenie. Ugodę wraz z wnioskiem o jej zatwierdzenie składa się do sądu, który już rozpoznaje sprawę, bądź który były właściwy do jej rozpoznania. Jeżeli ugoda podlega wykonaniu w drodze egzekucji sąd zatwierdza ją poprzez nadanie jej klauzuli wykonalności, w przeciwnym wypadku zatwierdza ugodę postanowieniem. Zatwierdzenie ugody może odbyć się na posiedzeniu niejawnych, na którym sąd nie wzywa uczestników mediacji. Co zyskują strony mediacji? Ugoda zawarta przed mediatorem, po jej zatwierdzeniu przez sąd, ma moc prawną ugody zawartej przed sądem, a ugoda zawarta przed mediatorem, którą zatwierdzono przez nadanie jej klauzuli wykonalności, jest tytułem wykonawczy, umożliwiającym dochodzenie roszczeń w toku postępowania egzekucyjnego, gdyby strona porozumienia uchylała się od dobrowolnego wykonania postanowień ugody. Zatem strony zawierając ugodę przed mediatorem zyskują tożsamy skutek prawny do tego, który uzyskałyby występując na drogę sądową i dopiero tam zawarłyby ugodę. W przypadku braku ugody w toku postępowania mediacyjnego, strony otrzymują jedynie odpis protokołu, zachowując możliwość dochodzenia swoich praw na drodze sądowej.To jak długo trwa dana mediacja zależy od wielu czynników, jak np. od poziomu skomplikowania sprawy oraz zaangażowania stron, co przejawia się częstotliwością wyznaczanych posiedzeń mediacyjnych. Średnio mediacja trwa około 3 miesięcy, w trakcie których są około 2-3 spotkania wspólne. Mediacja, z uwagi na różne wyzwania, takie jak znaczna odległość pomiędzy uczestnikami, brak woli ze strony uczestników udziału w spotkaniach bezpośrednich, choroba jednej ze stron, może odbywać się przy wykorzystaniu środków porozumiewania się na odległość (np. Zoom, Skype, telefon). Mediacja on-line jest możliwa po uprzedniej zgodzie stron i przy dostępnie do tych środków przez mediatora i uczestników.
Zalety mediacji
Ideą mediacji jest załagodzenie lub wygaszeniu konfliktu istniejącego między stronami. Wspólne poszukiwanie akceptowalnego rozwiązania przez równouprawnione jednostki zwiększa szansę na pozytywne zakończenie sporu. W porównaniu z sądową możliwością rozwiązywania sporów mediacja ma wiele zalet i jest najlepszym wyrazem dbania o swoje interesy.
Dlaczego warto korzystać z mediacji?
- Odformalizowanie
Mediację cechuje brak formalizmu, w przeciwieństwie do postępowania sądowego, gdzie występuje szereg reguł proceduralnych. Brak prowadzenia postepowania dowodowego, czego przejawem jest brak potrzeby przesłuchiwania świadków, czy zbierania dużej ilości dokumentów również wpływa na prostszy odbiór mediacji od postępowania sądowego. Sam przebieg mediacji uzależniony jest od woli i aktywności stron, a nie od kalendarza sądowego. Strony wspólnie poszukują rozwiązania, decydując jednocześnie o częstotliwości i liczbie spotkań z mediatorem.
- Dobrowolność
Dzięki dobrowolności mediacji zostaje ona wszczęta jedynie za zgodą wszystkich stron sporu. Na każdym etapie mediacji uczestnicy mogą z niej zrezygnować bez ponoszenia konsekwencji prawnych. Wzięcie udziału w mediacji nie stwarza dla uczestników konieczności zawarcia ugody, w przypadku braku zawarcia ugody przed mediatorem strona sporu nie traci uprawnienia do wszczęcia, czy kontynuacji drogi sądowej.
- Dogodność
Mediacja pozwala rozwiązać nieporozumienie w przyjaznej atmosferze dialogu. Prowadzenie mediacji na neutralnym gruncie, zazwyczaj w kancelarii mediacyjnej sprawia, że mediacja jest mniej stresująca od postępowania sądowego. Dobrodziejstwo mediacji przejawia się również tym, że z uwagi na szczególne okoliczności (znaczna odległość pomiędzy stronami, choroba jednej ze stron) może być przeprowadzona telefonicznie, bądź on-line.
- Każdy wygrywa
W przeciwieństwie od tradycyjnego sporu sądowego w mediacji wygrywa każdy WIN-WIN. Mediator zapewnia stronom możliwość wypracowania ugody indywidualnie dobranej do interesów wszystkich uczestników mediacji, przez co zwiększa się poczucie sprawiedliwości.
- Kontrola nad sporem
Mediator nie jest sędzią i nie narzuca stronom rozstrzygnięcia danej sytuacji konfliktowej, w mediacji to strony wspólnie szukają rozwiązania, które będzie satysfakcjonujące dla nich obu. W efekcie, ich energia skupia się na rozwiązaniu problemu, a nie na próbie przekonania sądu o słuszności swoich racji. Dzięki temu strony zachowują kontrolę nad przebiegiem i wynikiem mediacji. Strony podejmują samodzielnie decyzje o ważnych kwestiach, nie pozostawiając ich w rękach arbitralnej władzy sędziego. Poprzez “wzięcie sprawy w swoje ręce“ strony najlepiej dbają o swoje potrzeby, stając się są ekspertami we własnej sprawie.
- Bezstronność
Bezstronność mediatora przejawia się tym, że mediator nigdy nie ocenia i nie faworyzuje żadnej ze stron. Rolą mediatora jest pomoc w prowadzeniu rozmowy pomiędzy stronami, a także pomoc w określeniu kwestii do dyskusji i zmaksymalizowaniu szans na wypracowanie konsensusu, traktując przy tym równoprawnie każdą ze stron.
- Neutralność
Neutralność przejawia się w tym, że mediator nie pokazuje uczestnikom swoich poglądów, czy wartości, ani sposobów rozwiązania sporu. Jedynie na wspólny wniosek stron mediator może pokazać sposób rozwiązania danego sporu, jednak jest to niewiążące dla stron. Zatem kwestia w jaki sposób strony zdecydują się zakończyć spór, zależy zawsze od nich samych.
- Równość stron
Mediacja zapewnia równorzędną pozycję dla wszystkich stron konfliktu. Mediator w równym stopniu dopełnia starań w znalezieniu akceptowalnego dla stron rozwiązania, dbając o to, by żadna ze stron nie poczuła się w gorszej pozycji, czy też odczuwała nacisk związany z podjęciem konkretnej decyzji, czy zmuszana do zawarcia ugody.
- Efektywność
Przejawia się w tym, że w przypadku wypracowania satysfakcjonującego wszystkie strony porozumienia, w dalszym etapie zauważalna jest większa odpowiedzialność za jego realizację. Strony, które same wypracowały ugodę, czują się bardziej odpowiedzialne za jej wykonanie, niż w przypadku władczego narzucenia treści orzeczenia przez sąd, co w większości przypadków pozwala na uniknięcie przymusowego wyegzekwowania porozumienia.
- Szybkość
Jest szybsza od postępowania sądowego, gdyż pozwala wielokrotnie dojść do porozumienia w ciągu kilka godzin, bądź w przeciągu 2-3 posiedzeń mediacyjnych, które mają miejsce zazwyczaj w ciągu jednego miesiąca. Dynamika mediacji zależy od aktywności stron, w odróżnieniu od przeciągających się niekiedy latami procesów sądowych, gdzie terminy spotkań wyznacza odgórnie sąd.
- Poufność i dyskrecja
Mediacja, w przeciwieństwie do postępowania sądowego jest poufna, zarówno dla mediatora jak i stron. Zarówno o mediacji, jej przebiegu i wyniku nie informuje się osób trzecich. Gwarancja zachowania dyskrecji pozostaje szczególnie cenna w przypadku spraw osobistych, czy dotyczących tajemnicy przedsiębiorstwa.
- Elastyczność
Mediacja pozwala wypracować stronom akceptowalne rozwiązania problemu, dostosowane do ich indywidualnych potrzeb i oczekiwań, nie są w tym ograniczane formalizmem sądowym. Mediacja daje możliwość zastosowania ogromnej ilości nieszablonowych rozwiązań.
- Dbanie o przyszłość
Próba rozwiązania sporu w drodze mediacji stwarza możliwość usunięcia na trwałe konfliktu, do jakiego doszło pomiędzy stronami. Jest to możliwe dzięki wsparciu komunikacji pomiędzy stronami przez mediatora. Wzajemne wysłuchanie się pozwala poznać potrzeby i argumenty drugiej strony, obniża poziom negatywnych emocji przez co strony mogą utrzymać wzajemne relacje nawet po rozwiązaniu sporu, a także zachować dobry wizerunek, co z reguły nie ma miejsca w przypadku sporu w sądzie.
- Oszczędność finansowa
Wysokość kosztów mediacji jest znana stronom od samego początku. Strony nie są zaskakiwane kosztami, jak w przypadku sprawy w sądzie. Mediacja pozwala obniżyć koszty rozwiązania sporu , gdyż w przeciwieństwie do kosztów i wydatków sądowych koszty mediacji są relatywnie niższe i co do zasady dzielone na proporcjonalnie.
- Korzyści finansowe
W przypadku zawarcia ugody przed rozpoczęciem pierwszej rozprawy, strona otrzyma zwrot 100% opłaty sądowej, którą zapłaciła wnosząc sprawę do sądu. Jeśli do zawarcia ugody przed mediatorem dojdzie na późniejszym etapie postępowania sądowego, strona otrzyma zwrot 75% uiszczonej opłaty sądowej.
- Prawo do sądu
Uczestnicy zachowują konstytucyjną zasadę dostępu do wymiaru sprawiedliwości, zwaną potocznie prawem do sądu. Strony w przypadku braku nawiązania porozumienia w trakcie mediacji nie tracą prawa do dochodzenia swoich interesów na drodze sądowej.
- Przerwanie biegu przedawnienia
Wszczęcie mediacji przerywa bieg przedawnienia, co oznacza, że termin przedawnienia roszczenia zaczyna biec od początku.
- Korzyści dla społeczeństwa
Mediacja służy zapewnieniu harmonii społecznej i konstruowaniu prawidłowych relacji międzyludzkich. Sprzyja także budowaniu porozumienia, łamaniu barier i niwelowaniu napięcia społecznego.
Zasady mediacji
Nad fenomenem mediacji czuwa kilka zasad. Sprawiają one, że proces rozwiązywania sporu, w trakcie którego w dojściu do satysfakcjonującego porozumienia pomaga skonfliktowanym uczestnikom niezwiązana z przedmiotem sporu i zarazem bezstronna osoba mediatora, staje się wyjątkowy.
Jakie zasady obowiązują w mediacji?
Dobrowolność
Strony dobrowolnie wyrażają zgodę na udział w postępowaniu mediacyjnym. Na każdym etapie trwania mediacji każda ze stron może odmówić dalszego udziału w mediacji. Wobec uczestników nie może być stosowana jakakolwiek forma przymusu czy nacisku. Udział w mediacji jest zatem dobrowolny, co zdecydowanie odróżnia mediację od tradycyjnych metod rozwiązywania sporów z władczą interwencją wymiaru sprawiedliwości. Dobrowolność mediacji to również brak nacisku na zawarcie ugody, również wtedy, gdy uczestnik mediacji brał udział w formułowaniu postanowień ugody i wyraził zgodę na jej warunki. Uczestnik mediacji do ostatniej chwili ma prawo odmówić podpisania ugody.W świetle zasady dobrowolności rozpoczęcie i kontynuowanie mediacji jest możliwie tylko wtedy, gdy wszystkie strony sporu wyrażają zgodę.
Akceptowalność
Zasada ściśle powiązana z zasadą dobrowolności, oznacza zaakceptowanie osoby mediatora przez strony sporu.
Bezstronność
Zasada ta odzwierciedla stosunek mediatora do stron. Mediator nie pełni w trakcie mediacji funkcji sędziego, arbitra, czy pełnomocnika którejś ze stron, nie może zatem opowiedzieć się po żadnej ze stron. Według tej zasady strony mediacji mają równe prawa i powinny być traktowane jednakowo np. w zakresie możliwości wypowiedzenia się, zadawania pytań, udziału w spotkaniach na osobności z mediatorem.Zgodnie z zasadą bezstronności mediator pomaga każdej ze stron w równym stopniu w dojściu do wypracowania satysfakcjonującego rozwiązania.
Neutralność
Ta cecha oddaje brak związania mediatora z przedmiotem sporu i tym samym brak interesu w jakimkolwiek szczególnym sposobie jego zakończenia. Decyzja co do sposobu zakończenia konfliktu oraz podpisania ugody o określonej treści należy do samych stron, a jedynie na ich zgodny wniosek mediator może wskazać sposoby rozwiązania sporu, które i tak nie są wiążące dla stron.W oparciu o zasadę neutralności indywidualne poglądy, wartości, a także uprzedzenia mediatora nie mogą wpływać na jego stosunek do danego sporu i nie mogą oddziaływać na sposób jego zakończenia.
Poufność
Zasada ta określa, że mediacja, jej przebieg i rezultaty objęte są niejawnością, a mediator ma obowiązek zachowania w tajemnicy faktów, o których dowiedział się w związku z przeprowadzeniem mediacji (z wyj. przestępstw wymienionych w art. 240 kk ) i nie może zostać przesłuchany co do tych faktów w charakterze świadka. Zasada poufności to również bezskuteczność powoływania się przez stronę w toku sprawy sądowej (w przypadku braku ugody) na propozycje ugodowe, propozycje wzajemnych ustępstw lub inne oświadczenia składane w toku postępowania mediacyjnego.W myśl zasady poufności uczestnicy zachowują gwarancję bezpieczeństwa, że ich osobiste, czy biznesowe zdarzenia będą objęte tajemnicą przed osobami trzecimi, bądź organami wymiaru sprawiedliwości.Mimo, iż mediację cechuje elastyczność i jest ona niezwykle pojednawcza, to powyższe zasady ułatwiają pracę zarówno mediatorowi jak i uczestnikom mediacji. Dzięki określeniu i respektowaniu wymienionych zasad mediacja stwarza odpowiednie warunki, tak aby uczestnicy mediacji mogli świadomie podjąć decyzję o wyborze tej formy rozwiązywania sporów, zamiast stać się przeciwnikami procesowymi.
