Dział spadku, po co i dla kogo?

Zakładając hipotetycznie, iż zgodnie z treścią postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku, czy zarejestrowanego aktu poświadczenia dziedziczenia otrzymaliśmy ½ czy ¼ udziału w spadku, co wtedy?

Jakie dalsze kroki należy podjąć, aby formalnie otrzymać udział w nieruchomości, czy w innym przedmiocie majątkowym wchodzącym w skład spadku? O ile, gdy spadkobiercą jest jedna osoba, sytuacja jest przejrzysta, o tyle w przypadku spadkobrania przez kilka osób powstaje wspólność majątku spadkowego. Wyjściem z łączącej spadkobierców wspólności majątku spadkowego jest instytucja działu spadku.  Należy przy tym wiedzieć, że w toku postępowania o dział spadku dzieli się pomiędzy spadkobierców majątek – aktywa, a nie długi wchodzące w skład spadku. Ustawodawca przewidział dwa podstawowe tryby działu spadku: umowny i sądowy.

Przeprowadzenie umownego działu spadku możliwe jest tylko i wyłącznie w sytuacji, kiedy istnieje pomiędzy wszystkimi spadkobiercami zgoda co do sposobu i warunków dokonania działu spadku.

Przykład: w skład majątku spadkowego wchodzi nieruchomość i samochód, na potrzeby niniejszego artykułu w uproszczeniu można przyjąć, że Jan Kowalski, który ma udział wynoszący ½ przejmuje nieruchomość natomiast Antoni Kowalski, który również ma udział wynoszący ½ otrzymuje samochód

W braku porozumienia pomiędzy spadkobiercami konieczne będzie przeprowadzenie sądowego działu spadku, które może okazać się postępowaniem dość trudnym i skomplikowanym.

Korzystając z trybu umownego spadkobiercy mogą dokonać działu spadku w wyniku zawarcia umowy pozasądowej. Pamiętać przy tym należy, że jeśli w skład majątku spadkowego wchodzi nieruchomość umowa taka musi przybrać formę akt notarialnego. Alternatywą dla umowy pozasądowej, aczkolwiek rzadziej stosowaną w praktyce, pozostaje przeprowadzenie działu spadku w postępowaniu pojednawczym w sądzie. W tym przypadku likwidacja wspólności majątku spadkowego dokonuje się na skutek umowy zawartej przez wszystkich spadkobierców, przybierającej postać ugody sądowej.

Wszczynając sprawę o dział spadku należy pamiętać, że właściwymi do ich rozpoznania są sądy rejonowego ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy, a w sytuacji kiedy np. spadkodawca mieszkał poza granicą kraju i nie miał miejsca zamieszkania w Polsce – sąd rejonowy, w okręgu którego znajduje się majątek spadkowy lub jego część. Częstokroć zdarzają się sytuacje, kiedy majątek spadkowy znajduje się w różnych miejscach na terenie Polski.

Do którego sądu wnieść wniosek o dział spadku?

Taka sytuacja otwiera przed wnioskodawcą możliwość wyboru jednego sądu spośród kilku właściwych ze względu na położenie spadku.

Na koniec wypada wyczulić na ogromną wagę instytucji działu spodku, bo choć z punktu widzenia prawnego spadkobiercy nie muszą dokonywać działu spadku, gdyż żadna ustawa nie nakłada na nich takiego obowiązku, a roszczenie o dział spadku nie ulega przedawnieniu, nie zwlekajmy z jego przeprowadzeniem.

W sytuacji, kiedy żaden ze spadkobierców nie dąży do przeprowadzenia działu spadku, bez zakłóceń biegnie termin zasiedzenia nieruchomości, w stosunku do spadkobiercy, który posiada nieruchomość uprzednio należącą do spadkodawcy. Trzeba mieć bowiem na uwadze, iż zgodnie z kodeksem cywilnym posiadacz nieruchomości niebędący jej właścicielem nabywa własność, jeżeli posiada nieruchomość nieprzerwanie od 20 lat jako posiadacz samoistny.

Drogi Czytelniku należy pamiętać, że każda sytuacja jest inna. Udzielenie porady w konkretnej sprawie wymaga dokładnego zapoznania się ze stanem faktycznym w tym m.in. z treścią aktu notarialnego, czy księgi wieczystej. W przypadku zainteresowania poradą prawną, zapraszam do kontaktu